هر کس در زندگی بارها دست به انتخاب میزند. چرا که انتخاب یکی از مهمترین فعالیتهای انسان است. انسان با انتخابهای خود مسیر زندگیاش را تعیین میکند انسان آزاد آفریده شده است و به او این اختیار داده شده است که در بسیاری از موارد آنچه را که مناسب میداند، برگزیند.به طور مثال کودک یا نوجوان از میان همه دانش آموزان یا اطرافیان خود تنها عدهای را به عنوان دوست خود انتخاب میکند. او برای این انتخاب دلایل و ملاکهای مختلفی دارد. برخی وقتی راه یا چیزی را انتخاب کردند از کار خود راضی هستند و دیگران به دلایل مختلف انتخاب خود را نادرست میدانند. موارد دیگری هم وجود دارند که در آنها دست به انتخاب میزنیم. انتخاب شغل ، انتخاب همسر ، انتخاب تیم ورزشی و ... از دسته اند.
لحظات انتخاب لحظاتی حساس هستند. چرا که با تصمیمگیری درباره روش یا پدیدهای خاص، فرد سرنوشت خود را رقم میزند. انتخاب در زندگی از اهمیت بالایی برخوردار است. با انتخاب درست میتوان از منابع (مادی ، مالی ، انسانی و اطلاعاتی) به شیوهای مناسب بهرهبرداری کرده و از اتلاف این منابع جلوگیری نمود. انتخابی که مبتنی بر اطلاعات و بینش باشد میتواند به تصمیمگیرنده در جلوگیری از ضایع شدن منابع کمک کند. از طرف دیگر به خاطر آن که فرد تصمیم گیرنده ، باید نسبت به انتخاب خود پاسخگو باشد ، بنابراین انتخاب صحیح میتواند به او در پاسخگو بودن و مسئولیت پذیری کمک کند.
برخی میپندارند برای آن که بتوان به توسعه کشور و ایجاد پیشرفتهایی در آن کمک کرد، باید تحصیلات دانشگاهی داشت. بهتر است بگوییم افرادی که در دانشگاه تحصیل کردهاند تا اندازهای به رشد و توسعه جامعه کمک میکنند. افراد دیگر نیز میتوانند موجبات توسعه کشور را فراهم آورند. به طور مثال کارگران ساده، کشاورزان ،دامداران ، رانندگان و بسیاری دیگر که به دانشگاه نرفتهاند نیز در صورتی که کار خود را به درستی انجام دهند سهم بسیار بزرگی در آبادانی و پیشرفت جامعه دارند. مهمترین مساله ای که باید مورد توجه قرار بگیرد آن است که افراد در زمینههایی مشغول به کار شوند که میتوانند بیشترین بازده را داشته باشند. یک کشاورز خوب بهتر از یک پزشک بد است. عدهای هم بر این باورند که میتوان در کنار کسب مهارتهای شغلی و حرفه ای به یادگیری موضوعات مورد علاقه پرداخت. به عنوان مثال ممکن است فردی به حرفه تراشکاری اشتغال داشته باشد و در همان حال کتابهای مربوط به مواد و ترکیبات آن را مطالعه کند یا حتی به مطالعه منابعی در زمینه روان شناسی بپردازد.
در دوره متوسطه یک بار دانشآموزان انتخاب رشته تحصیلی را تجربه میکنند. در واقع این انتخاب یکی از سرنوشت سازترین انتخابهای دانشآموزان است. با این کار آنان در راهی قدم میگذارند که زمینه دانش و توانایی آنان را تعیین میکند. فرصت بعدی برای انتخاب رشته تحصیلی هنگامی است که دانشآموزان برای ورود به دانشگاه ثبت نام میکنند. آنان پس از شرکت در آزمون سراسری و در صورتی که مجاز به انتخاب رشته شوند، رشته و دانشگاه محل تحصیل خود را بر میگزینند و بدین شکل بار دیگر سرنوشت خود را با یک انتخاب رقم میزنند.
انتخاب رشته تحصیلی اهمیت فراوانی دارد زیرا انتخاب نادرست رشته تحصیلی سبب افت علمی کشور، تضییع منابع اقتصادی و انسانی، بی تفاوتی و بی انگیزه شدن دانشجو نسبت به مسائل اجتماعی و ایجاد اختلالات روانی در زندگی فردی و اجتماعی دانشجو می گردد.
انتخاب رشته تحصیلی در هنگام پایان مقطع تحصیلی اول دبیرستان یکی از دغدغه های مهم دانش آموزان و والدین آن ها می باشد زیرا انتخاب درست رشته تحصیلی یکی از دلایل موفقیت تحصیلی و شغلی دانش آموزان در آینده می باشد.
برای یک انتخاب رشته درست باید ویژگی های خود دانش آموز از جمله میزان بهره هوشی ، نمرات تحصیلی او ، تعیین نقاط قوت و ضعف او در دروس مختلف ، بررسی علایق و استعدادهای او در زمینه رشتهها و مشاغل مورد بررسی قرار گیرد و والدین در این زمینه می توانند با دادن اطلاعات فراوان و واقعی و همچنین ایجاد روحیه عالی و اعتماد به نفس قوی در فرزند خود این توانایی را در او به وجود بیاورند تا بتواند بهترین رشته مورد علاقه خود را انتخاب کند.
دانش آموزان برای انتخاب رشته باید کاملا آزاد باشند و خودشان شخصا براساس استعداد و علاقه درونی خودشان تصمیم بگیرند و طوری نباشد که دانش آموزی فقط برای رضایت والدین و یا اطرافیانشان رشته خود را انتخاب کنند.
نکته مهم در انتخاب رشته در دبیرستان علاقه و میزان پیشرفت درسی و انگیزه خود جوش هر دانش آموز به درس های اصلی آن رشته تحصیلی است ، یعنی دانش آموزان از خواندن و مطالعه درس های آن رشته شخصا لذت ببرد و احساس تسلط بر آن درس را در خود احساس کند.
رشته تحصیلی که مورد علاقه افراد نباشد باعث از بین رفتن بسیاری از لذت ها و موفقیت ها در فرد می شود و بسیار اتفاق افتاده است که دانش آموزان فعال و با استعداد به خاطر اینکه رشته تحصیلی مناسبی را در دبیرستان انتخاب نکردند در ادامه تحصیل و یا پیدا کردن شغل مرتبط با رشته خود ناکام ماندند.
شناخت رشته و سپس انتخاب رشته در هنگام انتخاب رشته تحصیلی بسیار مهم و موثر می باشد و والدین ، دانش آموزان ، معلمان ، مشاوران و رسانه ها در شناخت و ارایه رشته های مختلف به دانش آموزان وظیفه سنگینی را بر عهده دارند.
داشتن علاقه از مهمترین مسائل انتخاب رشته تحصیلی می باشد زیرا میل و علاقه فرد به رشته مورد نظر باعث تلاش ، کوشش و صرف انرژی موثر می شود.
یکی دیگر از عوامل مهم در انتخاب رشته را شناخت رشته تحصیلی و عاقبت اندیشی در انتخاب آن است .توانایی علمی و استعداد فرد و همخوانی آن با رشته مورد نظر گاهی مورد علاقه دانش آموز نیست و دانش آموز برای انتخاب رشته باید تمامی جوانب از جمله علاقه ، استعداد ، آینده آن را مدنظر قرار دهد.
در انتخاب رشته باید شرایط و توان اقتصادی فرد با شرایط و هزینه های رشته مورد نظر همخوانی داشته باشد و همچنین مراکز آموزش باید قابل دسترسی باشند.
در انتخاب رشته باید شرایط و توان اقتصادی فرد با شرایط و هزینه های رشته مورد نظر همخوانی داشته باشد و همچنین مراکز آموزش باید قابل دسترسی باشند.
انتخاب رشته تحصیلی در دروه دبیرستان مقدمه ای برای انتخاب شغل می باشد .
پدر و مادر باید رقابت های ناسالم و سلیقه و علاقه ناسالم خود را در انتخاب رشته تحصیلی فرزندشان کنار بگذارند و برای انتخاب رشته تحصیلی فرزندشان شیوه مشارکتی را پیش گیرند و از افراد صاحب نظر استفاده کنند.
انتخاب رشته نباید برای دانش آموزان به صورت تحمیلی باشد زیرا باعث عدم رضایت شغلی و ترک تحصیل دانش آموزان می شود. ملاک اصلی در انتخاب رشته نمره ، سلیقه و علاقه دانش آموزان می باشد و والدین نباید رشته ای را به فرزند خود تحمیل کنند چون اگر دانش آموزی به اجبار وارد رشته ای شود در آینده دچار مشکل می شود.
بهترین منبع برای هدایت دانش آموزان به سمت انتخاب رشته مشاوران تحصیلی مدارس هستند که در طول سال با برگزاری آزمون ها مختلف علاقه مندی و استعداد افراد را می سنجند. مشاوران تحصیلی نظر دبیران ، نظر والدین و دانش آموزان را سوال می کنند و شناختی که مشاوران تحصیلی از دانش آموزان دارند بهترین ملاک برای هدایت دانش آموزان به سمت انتخاب درست رشته تحصیلی می باشد.
نبوغ نتیجه ی ۹۹٪ پشتکار و۱٪ استعداد است .